Thực tế, không nhiều mẹ bầu hiện nay hiểu chỉ số tiểu đường thai kỳ là gì và tại sao cần theo dõi thường xuyên. Việc nắm bắt ngưỡng chẩn đoán của đường huyết trong thai kỳ không chỉ giúp mẹ phòng ngừa biến chứng nguy hiểm, mà còn bảo vệ sức khỏe cho bé yêu. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp thông tin chi tiết về chỉ số đường huyết tiểu đường thai kỳ, ngưỡng chẩn đoán, dấu hiệu cảnh báo bất thường cũng như cách kiểm soát hiệu quả.
Chỉ số tiểu đường thai kỳ là gì?
Chỉ số tiểu đường thai kỳ là giá trị đường huyết được đo trong máu của mẹ bầu tại các thời điểm khác nhau, thường là lúc đói và sau ăn một khoảng thời gian cố định. Đây là cơ sở quan trọng để bác sĩ đánh giá khả năng chuyển hóa glucose trong thai kỳ và phát hiện nguy cơ mắc tiểu đường thai kỳ.
Trong thai kỳ, cơ thể người mẹ có nhiều thay đổi về hormone. Những thay đổi này ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình sử dụng và dự trữ insulin. Khi insulin hoạt động kém hiệu quả, glucose dễ tích tụ trong máu, khiến chỉ số đường huyết tăng cao. Nếu tình trạng này kéo dài và vượt ngưỡng an toàn, mẹ bầu sẽ được chẩn đoán mắc tiểu đường thai kỳ.
Việc theo dõi chỉ số đường huyết không chỉ giúp phát hiện sớm tình trạng bệnh, mà còn là cơ sở để bác sĩ đưa ra phác đồ kiểm soát phù hợp, hạn chế biến chứng nguy hiểm cho cả mẹ và bé.
Chỉ số đái tháo đường thai kỳ là giá trị đường huyết được đo trong máu của mẹ bầu tại các thời điểm khác nhau
Ngưỡng chẩn đoán của chỉ số tiểu đường thai kỳ
Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bệnh tiểu đường thai kỳ sẽ được chẩn đoán khi kết quả nghiệm pháp dung nạp 75g glucose đường uống có một hoặc nhiều tiêu chí sau:
Thời điểm đo đường huyết | Giá trị bất thường (mmol/L) | Giá trị tương đương (mg/dL) |
Đường huyết lúc đói | ≥ 5,1 | ≥ 92 |
Sau 1 giờ uống dung dịch glucose | ≥ 10,0 | ≥ 180 |
Sau 2 giờ uống dung dịch glucose | ≥ 8,5 | ≥ 153 |
Bảng chỉ số tiểu đường thai kỳ phương pháp 1 bước
Dấu hiệu cho thấy chỉ số tiểu đường thai kỳ bất thường
Tiểu đường thai kỳ thường không biểu hiện rõ ràng ở giai đoạn đầu. Bệnh chỉ được phát hiện khi mẹ bầu thực hiện xét nghiệm đường huyết trong thai kỳ, đặc biệt là nghiệm pháp dung nạp glucose (OGTT) ở tuần 24 - 28. Tuy nhiên, ở một số trường hợp, sự bất thường của chỉ số đường huyết có thể đi kèm với các dấu hiệu sau:
- Đi tiểu nhiều lần, đặc biệt về đêm do thận phải đào thải lượng đường dư thừa.
- Khát nước liên tục, miệng khô vì cơ thể bị mất nước từ việc đi tiểu nhiều.
- Mệt mỏi, uể oải, dễ buồn ngủ sau ăn khi glucose không được chuyển hóa thành năng lượng hiệu quả.
- Thèm ngọt hoặc đói nhanh do cơ thể luôn trong tình trạng thiếu năng lượng.
- Thị lực mờ đi khi đường huyết cao ảnh hưởng đến mắt.
- Dễ bị nhiễm trùng da, tiết niệu hoặc nấm âm đạo do môi trường đường huyết cao tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn và nấm phát triển.
Nếu bạn nhận thấy những biểu hiện bất thường trên, cần đi khám sớm để được kiểm tra đường huyết và tư vấn kịp thời, tránh biến chứng nguy hiểm cho cả mẹ và thai nhi.
Yếu tố ảnh hưởng đến chỉ số tiểu đường thai kỳ
Có nhiều yếu tố tác động đến sự ổn định của đường huyết trong thai kỳ, bao gồm cân nặng và chỉ số BMI trước mang thai, chế độ ăn uống, mức độ vận động, yếu tố di truyền và tiền sử bệnh lý, tuổi mang thai, thay đổi nội tiết tố trong thai kỳ. Dưới đây là thông tin chi tiết:
1. Cân nặng và chỉ số BMI trước khi mang thai
Phụ nữ thừa cân, béo phì trước khi mang thai có nguy cơ cao mắc tiểu đường thai kỳ hơn so với người có cân nặng bình thường. Nguyên nhân là do tình trạng dư thừa mỡ trong cơ thể làm giảm khả năng đáp ứng của tế bào với insulin, dẫn đến kháng insulin và tăng đường huyết. Chỉ số BMI càng cao thì mức độ nguy cơ càng lớn.
Vì vậy, các chuyên gia khuyến cáo phụ nữ nên duy trì cân nặng hợp lý và kiểm soát chỉ số BMI ở mức an toàn trước khi mang thai để giảm thiểu nguy cơ tiểu đường thai kỳ cũng như các biến chứng sản khoa khác.
Phụ nữ thừa cân, béo phì trước khi mang thai có nguy cơ cao mắc tiểu đường thai kỳ hơn so với người có cân nặng bình thường
2. Chế độ ăn uống
Một chế độ ăn nhiều tinh bột tinh chế, thực phẩm giàu đường đơn, đồ ăn nhanh hoặc nước ngọt có gas sẽ khiến đường huyết dễ tăng cao và khó kiểm soát. Ngược lại, chế độ ăn cân bằng với nhiều rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt, trái cây ít ngọt và protein nạc giúp duy trì đường huyết ổn định. Vì vậy, thói quen dinh dưỡng hằng ngày là một trong những yếu tố quyết định trực tiếp đến chỉ số đường huyết tiểu đường thai kỳ.
3. Mức độ vận động
Lối sống ít vận động khiến cơ thể khó sử dụng glucose làm năng lượng, dẫn đến tình trạng đường huyết cao. Những mẹ bầu duy trì hoạt động thể chất nhẹ nhàng như đi bộ, yoga hoặc bơi lội thường có khả năng kiểm soát đường huyết tốt hơn. Vận động điều độ không chỉ hỗ trợ phòng ngừa tiểu đường thai kỳ mà còn giúp mẹ bầu cải thiện tuần hoàn máu và giảm căng thẳng.
4. Yếu tố di truyền và tiền sử bệnh lý
Mẹ bầu có người thân trong gia đình mắc bệnh tiểu đường, hoặc từng bị tiểu đường thai kỳ ở lần mang thai trước, có nguy cơ tái phát cao hơn. Ngoài ra, tiền sử mắc hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) hay rối loạn chuyển hóa cũng là những yếu tố làm tăng khả năng rối loạn đường huyết trong thai kỳ.
5. Tuổi mang thai
Phụ nữ mang thai ở độ tuổi trên 35 được ghi nhận có tỷ lệ mắc tiểu đường thai kỳ cao hơn so với nhóm tuổi trẻ hơn. Nguyên nhân là do khả năng đáp ứng insulin của cơ thể suy giảm dần theo tuổi, cộng với sự thay đổi nội tiết tố trong thai kỳ. Vì vậy, những mẹ bầu lớn tuổi cần đặc biệt chú ý theo dõi đường huyết định kỳ.
6. Thay đổi nội tiết tố trong thai kỳ
Trong suốt thai kỳ, nhau thai tiết ra nhiều hormone nhằm hỗ trợ sự phát triển của thai nhi. Tuy nhiên, một số hormone này lại cản trở hoạt động của insulin, gây ra tình trạng kháng insulin. Đây là nguyên nhân sinh lý phổ biến dẫn đến chỉ số đường huyết tăng cao, đặc biệt ở tam cá nguyệt thứ hai và thứ ba.
Bạn còn thắc mắc chỉ số tiểu đường thai kỳ bao nhiêu là cao? Làm thế nào để kiểm soát chỉ số tiểu đường thai kỳ? Hãy liên hệ ngay hotline: 1900 886648 để được bác sĩ Bệnh viện Đại học Phenikaa tư vấn nhé.
Tìm hiểu thêm:
- Xét Nghiệm Tiểu Đường Thai Kỳ: Thời Điểm, Quy Trình Và Chi Phí
- Gợi Ý Thực Đơn Bữa Sáng Cho Người Tiểu Đường Thai Kỳ
Cách kiểm soát chỉ số tiểu đường thai kỳ
Để kiểm soát chỉ số đường huyết trong thai kỳ, mẹ bầu cần kết hợp nhiều biện pháp, từ điều chỉnh lối sống đến tuân thủ phác đồ điều trị khi cần thiết. Một số phương pháp hiệu quả gồm:
1. Điều chỉnh chế độ ăn uống khoa học
Giai đoạn mang thai, chế độ dinh dưỡng có vai trò then chốt trong việc kiểm soát đường huyết. Một thực đơn hợp lý không chỉ giúp mẹ bầu duy trì chỉ số đường huyết tiểu đường thai kỳ ở mức ổn định, mà còn đảm bảo cung cấp đủ dưỡng chất cho sự phát triển của thai nhi.
Bạn nên ưu tiên nhóm thực phẩm giàu chất xơ như rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt và trái cây ít ngọt; kết hợp với nguồn protein lành mạnh từ cá, thịt nạc, trứng, sữa ít béo và các loại đậu. Ngược lại, cần hạn chế tinh bột tinh chế (cơm trắng, bánh mì trắng, mì ống), thực phẩm nhiều đường, đồ chiên rán và nước ngọt có gas.
Bên cạnh đó, việc chia nhỏ bữa ăn trong ngày (5 - 6 bữa) giúp cơ thể hấp thu và chuyển hóa đường tốt hơn, tránh tình trạng đường huyết tăng đột ngột sau ăn.
Điều chỉnh chế độ ăn uống khoa học là cách kiểm soát chỉ số đái tháo đường thai kỳ hiệu quả
2. Duy trì vận động hợp lý
Hoạt động thể chất điều độ là một trong những cách đơn giản nhưng mang lại hiệu quả rõ rệt trong việc kiểm soát chỉ số đường huyết khi mang thai. Vận động giúp cơ thể sử dụng glucose làm năng lượng, tăng độ nhạy insulin và hỗ trợ duy trì cân nặng hợp lý.
Bạn nên vận động nhẹ nhàng và an toàn như: đi bộ, yoga dành cho bà bầu, bơi lội hoặc các bài tập giãn cơ. Mỗi ngày nên dành khoảng 20 - 30 phút cho các hoạt động này, tùy theo tình trạng sức khỏe và sự tư vấn của bác sĩ.
Tuy nhiên, cần tránh các môn thể thao có cường độ mạnh hoặc nguy cơ té ngã, va chạm cao. Đặc biệt, mẹ bầu nên lắng nghe cơ thể, ngừng tập ngay khi có biểu hiện mệt, chóng mặt, đau bụng hay ra huyết bất thường và báo cho bác sĩ Sản khoa.
3. Theo dõi đường huyết định kỳ
Theo dõi chỉ số đường huyết thai kỳ thường xuyên là bước quan trọng giúp mẹ bầu kiểm soát bệnh. Việc này không chỉ phản ánh hiệu quả của chế độ ăn uống và vận động, mà còn giúp phát hiện sớm những biến động bất thường để kịp thời điều chỉnh..
Bạn có thể sử dụng máy đo đường huyết cá nhân tại nhà để kiểm tra vào các thời điểm buổi sáng lúc đói, 1 giờ sau ăn và 2 giờ sau ăn. Kết quả này sẽ được ghi lại và mang theo trong các lần tái khám để bác sĩ đánh giá toàn diện.
Bên cạnh theo dõi tại nhà, mẹ bầu cần thực hiện các xét nghiệm chuyên sâu theo lịch hẹn, như nghiệm pháp dung nạp glucose (OGTT) để có cái nhìn chính xác hơn về tình trạng đường huyết trong suốt thai kỳ.
Bạn nên ghi chép lại các chỉ số đo đường huyết tại nhà để theo dõi và kịp thời đi thăm khám
4. Tuân thủ phác đồ điều trị khi cần thiết
Trong một số trường hợp, dù đã thay đổi chế độ ăn uống và duy trì vận động hợp lý, chỉ số đường huyết của mẹ bầu vẫn không đạt ngưỡng an toàn. Khi đó, bác sĩ có thể chỉ định tiêm insulin - phương pháp điều trị tiêu chuẩn cho tiểu đường thai kỳ.
Khác với một số loại thuốc hạ đường huyết đường uống vốn ít được khuyến cáo trong thai kỳ, insulin được chứng minh là an toàn cho cả mẹ và thai nhi. Thuốc giúp đưa glucose từ máu vào tế bào, nhờ đó kiểm soát hiệu quả đường huyết mà không gây hại đến sự phát triển của em bé.
Liều lượng và thời điểm tiêm insulin sẽ được bác sĩ cá thể hóa dựa trên chỉ số đường huyết và tình trạng sức khỏe của từng mẹ bầu. Vì vậy, mẹ tuyệt đối không tự ý sử dụng thuốc mà cần tuân thủ chặt chẽ hướng dẫn y khoa.
Việc kết hợp insulin với chế độ dinh dưỡng khoa học, vận động phù hợp và theo dõi đường huyết định kỳ sẽ giúp duy trì chỉ số tiểu đường thai kỳ trong ngưỡng an toàn, mang lại thai kỳ khỏe mạnh và an toàn cho cả mẹ và bé.
Khi nào mẹ bầu cần đến gặp bác sĩ?
Trong thai kỳ, việc thăm khám và theo dõi sức khỏe định kỳ là vô cùng quan trọng, đặc biệt với những mẹ bầu có nguy cơ hoặc đã được chẩn đoán tiểu đường thai kỳ. Mẹ nên chủ động đến gặp bác sĩ trong các trường hợp sau:
- Theo dõi bảng đo đường huyết thai kỳ thấy chỉ số vượt ngưỡng an toàn nhiều lần liên tiếp: Dù đã điều chỉnh chế độ ăn và vận động nhưng kết quả đo vẫn cao.
- Xuất hiện các triệu chứng bất thường như mệt mỏi quá mức, chóng mặt, nhìn mờ, khát nước nhiều, đi tiểu liên tục, sụt cân nhanh hoặc phù nề bất thường.
- Có tiền sử bệnh lý liên quan: mẹ từng mắc tiểu đường thai kỳ, có người thân bị tiểu đường type 1, hoặc bản thân có hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS).
- Thai kỳ có biến chứng như thai to, nước ối bất thường, huyết áp cao hoặc các chỉ số siêu âm, xét nghiệm gợi ý nguy cơ cho thai nhi.
- Bác sĩ yêu cầu theo dõi chuyên sâu: Thường thông qua nghiệm pháp dung nạp glucose (OGTT), siêu âm hình thái thai hoặc các xét nghiệm chuyên biệt khác.
Việc thăm khám kịp thời sẽ giúp bác sĩ điều chỉnh chế độ chăm sóc, bổ sung phương pháp điều trị cần thiết, từ đó giảm thiểu nguy cơ biến chứng nguy hiểm cho cả mẹ và bé
Kết luận
Việc theo dõi và duy trì chỉ số tiểu đường thai kỳ trong ngưỡng an toàn có ý nghĩa quan trọng đối với sức khỏe của cả mẹ và thai nhi. Nếu được phát hiện sớm và kiểm soát đúng cách, bạn vẫn có thể trải qua một thai kỳ khỏe mạnh, giảm nguy cơ biến chứng như thai to, sinh non hay tiền sản giật.
Để làm được điều này, mẹ cần kết hợp chế độ ăn uống khoa học, vận động hợp lý, theo dõi đường huyết định kỳ và tuân thủ hướng dẫn điều trị từ bác sĩ. Chủ động thăm khám chuyên khoa khi có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào chính là cách bảo vệ tốt nhất cho hành trình mang thai an toàn và trọn vẹn.
Nếu mẹ bầu đang lo lắng về tình trạng chỉ số đường huyết tiểu đường thai kỳ và cần được theo dõi, hãy đến Bệnh viện Đại học Phenikaa. Tại đây, mẹ sẽ được thăm khám và tư vấn trực tiếp bởi đội ngũ bác sĩ Sản khoa - nội tiết giàu kinh nghiệm, cùng hệ thống xét nghiệm hiện đại, chính xác. Quy trình quản lý thai kỳ được cá thể hóa, giúp kiểm soát tốt chỉ số đường huyết tiểu đường thai kỳ và đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé. Bạn hãy liên hệ ngay: 1900 886648 để được tư vấn chi tiết và đặt lịch thăm khám cùng bác sĩ chuyên khoa.
